Ko sve plaća godišnji porez na dohodak građana?

Godišnji porez na dohodak građana plaćaju fizička lica koja su u kalendarskoj godini ostvarila dohodak veći od trostrukog iznosa prosečne godišnje zarade po zaposlenom isplaćene u Republici Srbiji u godini za koju se utvrđuje porez, prema podacima republičkog organa nadležnog za poslove statistike (oporezivi dohodak). U 2019. godini to je bio iznos od preko 2.729.304 dinara.

Ovaj porez plaćaju rezidenti, za dohodak ostvaren na teritoriji Republike Srbije i u drugoj državi, i nerezidenti, za dohodak ostvaren isključivo na teritoriji Republike Srbije.

Dohotkom se smatra godišnji zbir:

1. zarada i drugih primanja zaposlenog iz radnog odnosa;
2. oporezivog prihoda od samostalne delatnosti;
3. oporezivog prihoda od autorskih i srodnih prava i prava industrijske svojine;
4. oporezivog prihoda od nepokretnosti;
5. oporezivog prihoda od davanja u zakup pokretnih stvari;
6. oporezivog prihoda sportista i sportskih stručnjaka;
7. oporezivog prihoda od pružanja ugostiteljskih usluga;
8. oporezivih drugih prihoda, u koje spadaju sledeći prihodi:
   1. prihodi po osnovu ugovora o delu;
   2. prihodi po osnovu ugovora o obavljanju privremenih i povremenih poslova, zaključenih preko omladinske ili studentske zadruge sa licem do navršenih 26 godina života, ako je na školovanju u ustanovama srednjeg, višeg ili visokog obrazovanja;
   3. prihodi po osnovu dopunskog rada;
   4. prihodi po osnovu trgovinskog zastupanja;
   5. primanja članova organa uprave pravnog lica;
   6. naknada poslanicima i odbornicima;
   7. naknada u vezi sa izvršavanjem poslova odbrane, civilne zaštite i zaštite od elementarnih nepogoda;
   8. primanja stečajnih upravnika, sudskih veštaka, sudija porotnika i sudskih tumača;
   9. prihodi po osnovu prikupljanja i prodaje sekundarnih sirovina;
   10. prihodi po osnovu prodaje dobara ostvarenih obavljanjem privremenih ili povremenih poslova, ako nisu oporezovani po drugom osnovu;
   11. nagrade i druga slična davanja fizičkim licima koja nisu zaposlena kod isplatioca, a koja proizlaze iz rada ili druge vrste doprinosa delatnosti isplatioca, u iznosu preko 13.248 dinara godišnje, ostvarena od jednog isplatioca;
   12. primanja iz člana 9. Zakona o porezu na dohodak građana iznad propisanih neoporezivih iznosa (raznovrsne naknade za koje su predviđena izuzimanja iz dohotka za oporezivanje);
   13. naknade troškova i drugih rashoda licima koja nisu zaposlena kod isplatioca, osim prihoda pobrojanih u stavki 11) ove Liste;
   14. primanja koja ostvari zaposleni po osnovu učešća u dobiti poslodavca ostvarenoj u poslovnoj godini;
   15. prihodi od prodaje poljoprivrednih i šumskih proizvoda i usluga, uključujući i prihod po osnovu prikupljanja i prodaje šumskih plodova i lekovitog bilja, kao i uzgajanja i prodaje pečuraka, pčelinjeg roja (pčela) i puževa;
   16. svi drugi prihodi koji nisu oporezovani po drugom osnovu ili nisu izuzeti od oporezivanja ili oslobođeni plaćanja poreza;
   17. naknada isplaćena preduzetniku ili preduzetniku paušalcu koji obavlja aktivnosti uz naknadu za istog nalogodavca ili za povezano lice sa nalogodavcem, i koji dodatno ispunjava najmanje pet od navedenih devet kriterijuma predviđenih članom 85. stav 1. tačka 17. Zakona o porezu na dohodak građana, ili je prema okolnostima slučaja prilikom otpočinjanja poslovne saradnje moglo da se zaključi da će ispuniti najmanje pet od devet navedenih kriterijuma koji su naknadno i ispunjeni (tzv. „test samostalnosti“);
9. gore enumerisanih prihoda ostvarenih i oporezovanih u drugoj državi za obveznike – rezidente.

Građanin koji je u prethodnoj godini ostvario oporezivi dohodak dužan je da podnese poresku prijavu sa tačnim podacima nadležnom poreskom organu po isteku te godine, a najkasnije do 15. maja naredne godine.

---

Dohodak za oporezivanje predstavlja razliku između ostvarenog dohotka i neoporezivog iznosa (npr . 5.000.000 – 2.729.304 = 2.270.696).

Poreska osnovica se prvo umanjuje za poreze i doprinose za obavezno socijalno osiguranje plaćene na prihod koji je ostvaren u toj kalendarskoj godini.

Lični odbici predstavljaju iznose koji se mogu odbiti od dohotka za oporezivanje:

• za poreskog obveznika – 40% prosečne godišnje zarade (363.907 dinara)
• za izdržavanog člana porodice – 15% prosečne godišnje zarade (136.465 dinara).

Iznos ličnih odbitaka može biti maksimalno 50% dohotka za oporezivanje. Odbitak za određenog izdržavanog člana porodice može da ostvari samo jedan poreski obveznik.

Osnovica godišnjeg poreza je oporezivi dohodak, koji predstavlja razliku između dohotka za oporezivanje i ličnih odbitaka.

Godišnji porez na dohodak se plaća na oporezivi dohodak po stopi od:

10% – za iznos oporezivog dohotka do šestostruke prosečne godišnje zarade – 5.458.608 dinara
15% – na razliku između iznosa koji je veći od 5.458.608 dinara i tog iznosa (npr. za oporezivi dohodak od 6.000.000 dinara se plaća 10% na 5.458.608 dinara i 15% na 541.392 dinara).

---

Posledice nezakonitog postupanja poreskog obveznika 

Fizičko lice se izlaže prekršajnoj odgovornosti ukoliko ne podnese poresku prijavu uopšte, ili je ne podnese u zakonskom ili dodatnom roku, ili ako je podnese nepotpisanu, ili u prijavu unese netačne podatke, a ne ispravi ih u propisanom roku, ili je podnese bez potrebne dokumentacije i dokaza od značaja za utvrđivanje poreza.

Za ovaj prekršaj je propisana novčana kazna u zakonskom rasponu od 5.000 do 150.000 dinara.

Ukoliko protiv okrivljenog bude doneta osuđujuća presuda kojom se oglašava odgovornim za ovaj prekršaj uz izricanje novčane kazne, u presudi se određuje i rok plaćanja novčane kazne, koji ne može biti duži od 15 dana od dana pravnosnažnosti presude.

U praksi, ukoliko je po sredi podnošenje poreske prijave nakon isteka zakonskog roka, okrivljenima se uglavnom izriče opomena, s obzirom da Zakon o prekršajima propisuje da se opomena može izreći i ako se prekršaj ogleda u neispunjavanju propisane obaveze ili je prekršajem nanesena šteta, ali je učinilac posle pokretanja postupka, a pre donošenja presude, ispunio propisanu obavezu, odnosno otklonio ili nadoknadio nanesenu štetu.

Vredi napomenuti i to, da ukoliko nije bilo prekida zastarelosti, pravo Poreske uprave na utvrđivanje i naplatu poreza i sporednih poreskih davanja zastareva za pet godina od dana kada je zastarelost počela da teče (relativna zastarelost), pri čemu ovo pravo apsolutno zastareva u roku od deset godina od isteka godine u kojoj je porez trebalo utvrditi ili naplatiti.

---